Thánh Giacôbê dạy về việc chế ngự miệng lưỡi

THÁNH GIACÔBÊ DẠY VỀ VIỆC CHẾ NGỰ MIỆNG LƯỠI

ZA Blog

Với miệng lưỡi của mình, chúng ta có thể nói sự thật hay nói dối. Chúng ta có thể khen ngợi hay hạ bệ người khác. Đôi khi chúng ta nói những lời sai trái. Hoặc là chúng ta không nói những lời đúng đắn.

Mọi người đều có kinh nghiệm về những lần họ nói điều gì đó mà họ không muốn. Đó là lúc lời được nói ra trước khi họ quyết định liệu có nên nói chúng hay không. Đôi khi chúng ta thậm chí cảm thấy môi miệng không thực sự nằm trong tầm kiểm soát, kiểu như miệng lưỡi tách biệt với cơ thể của mình.

Nhưng thực tế, lời nói trên miệng lưỡi lại đến từ sự tràn đầy nơi cõi lòng (Mt 12,34).

Thật dễ dàng bỏ qua những điều do lỡ lời. Chúng thuần túy là một phần gắn liền với thân phận con người. Nhưng trong tư cách là những Kitô hữu, chúng ta phải luôn lưu tâm đến những điều chúng ta nói – dù là vô tình đi nữa. Chúng ta là hiện thân của Đức Kitô và là những chiếc bình chứa sức mạnh có tính biến đổi của Ngài.

Thư Giacôbê là một trong những cuốn sách thiết thực nhất về đời sống Kitô hữu, và ở chương 3, bức thư dành ra 12 câu nói về việc chế ngự miệng lưỡi.

Dưới đây là điều thánh nhân đã dạy.

Điều ta nói ra thật quan trọng biết bao

“Nếu ta tra hàm thiếc vào miệng ngựa để bắt chúng vâng lời, thì ta điều khiển được toàn thân chúng. Anh em cũng hãy nhìn xem tàu bè: dù nó có to lớn, và có bị cuồng phong đẩy mạnh thế nào đi nữa, thì cũng chỉ cần một bánh lái rất nhỏ để điều khiển theo ý của người lái. Cái lưỡi cũng vậy: nó là một bộ phận nhỏ bé của thân thể, mà lại huênh hoang làm được những chuyện to lớn. Cứ xem tia lửa nhỏ bé dường nào, mà làm bốc cháy đám rừng to lớn biết bao! Cái lưỡi cũng là một ngọn lửa, là cả một thế giới của sự ác. Cái lưỡi có một vị trí giữa các bộ phận của thân thể chúng ta, nó làm cho toàn thân bị ô nhiễm, đốt cháy bánh xe cuộc đời, vì chính nó bị lửa hoả ngục đốt cháy” (Gc 3,3-6).

Chúng ta không thể vờ như những lời ta nói không hề quan trọng. Chúng có ảnh hưởng nghiêm trọng đến người khác. Chỉ một từ giản đơn như “ngu ngốc” có thể đeo đuổi ai đó cả đời, xuyên thấu tâm can và làm hư hoại ý thức của họ về chính mình. Mỗi nhân vị đều được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa với giá trị phi phàm, nhưng những lời nói gây tổn thương lại hạ giá người khác. Vả lại, trong tư cách là những Kitô hữu, điều chúng ta nói có thể ảnh hưởng đến niềm tin của ai đó liên quan đến vị thế của họ trước mặt Thiên Chúa.

Hãy lưu ý rằng hai hình ảnh đầu tiên thánh Giacôbê sử dụng không miêu tả chiếc lưỡi như một thứ vốn đã xấu. Một chiếc hàm thiếc có thể điều khiển con ngựa đi đúng hoặc sai đường. Bánh lái đối với con tàu cũng vậy. Nhưng tất cả đều phụ thuộc vào cách chúng ta sử dụng chiếc hàm thiếc và bánh lái ấy.

Hình ảnh thứ ba làm nổi bật khả năng hay thay đổi của miệng lưỡi. Những lời nói có thể nhanh chóng lan đi ngoài tầm kiểm soát và khiến chúng ta bất lực trong việc ngăn chặn những hậu quả hay khắc phục thiệt hại. Một tin đồn hoàn toàn vô căn cứ có thể lan xa và nhanh đến mức phá hủy thanh danh của một người, dù sau đó nó được chứng minh là không đúng. Và khi chúng ta nói điều xấu, chúng ta làm nhơ bẩn chính mình.

Thánh Giacôbê cho thấy rất rõ lời nói của chúng ta chứa đựng sức mạnh. Và đó là lý do việc học cách kiểm soát miệng lưỡi thật quan trọng đối với các Kitô hữu.

Không người nào có thể chế ngự miệng lưỡi

“Thật thế, mọi loài thú vật và chim chóc, loài bò sát và cá biển, thì loài người đều có thể chế ngự và đã chế ngự được. Nhưng cái lưỡi thì không ai chế ngự được: nó là một sự dữ không bao giờ ở yên, vì nó chứa đầy nọc độc giết người” (Gc 3,7-8).

Lưỡi bạn có tám cơ quyết định cách nó vận động và âm thanh mà nó giúp bạn hình thành. Nhưng dù bạn có cố gắng điều khiển tám cơ này thế nào đi nữa, bạn cũng sẽ không bao giờ kiểm soát hoàn toàn những lời mà chúng tạo ra.

Đức Giêsu dạy cách để chúng ta tránh việc lỗi phạm Lề luật, đó là chúng ta cần giữ một thái độ nghiêm chính cả trong suy nghĩ lẫn hành vi (Mt 5,21-22). Ngài không có ý đặt thêm thêm luật lệ cho chúng ta tuân giữ. Nhưng Ngài chỉ ra rằng chúng ta không thể thắng vượt tội lỗi tự sức mình. Chúng ta cần đến Ngài. Và cũng đúng như thế nếu chúng ta trông mong kiềm chế được miệng lưỡi.

Nhân loại đã không cần đến sự can thiệp thần linh để kiểm soát các loài thụ tạo khác. Nhưng Thiên Chúa lại là Đấng duy nhất có thể giữ miệng lưỡi chúng ta trong tầm kiểm soát. Chúng ta cần không ngừng đặt bản thân suy phục Thiên Chúa và trao cho Ngài quyền chủ tể.

Chúng cần dùng miệng lưỡi mình vào việc tốt

“Ta dùng lưỡi mà chúc tụng Chúa là Cha chúng ta, ta cũng dùng lưỡi mà nguyền rủa những con người đã được làm ra theo hình ảnh Thiên Chúa. Từ cùng một cái miệng, phát xuất lời chúc tụng và lời nguyền rủa. Thưa anh em, như vậy thì không được. Chẳng lẽ một mạch nước lại có thể phun ra, từ một nguồn, cả nước ngọt lẫn nước chua sao? Thưa anh em, làm sao cây vả lại có thể sinh ra trái ôliu, hoặc cây nho sinh trái vả? Nước mặn cũng không thể sinh ra nước ngọt” (Gc 3,9-12).

Là những Kitô hữu, chúng ta không hề muốn để cho tội lỗi dễ dàng thống trị cõi lòng mình. Nhưng nếu chúng ta bỏ mặc tội lỗi đến từ môi miệng – thù ghét, điêu ngoa, mách lẻo và vu khống – cũng như ngộ nhận rằng việc này chỉ đơn thuần là kết quả tự nhiên của nhân tính, chúng ta đang để tội lỗi, chứ không phải Đức Kitô chi phối mình. Chúng ta đang để sự tội tràn ra tự bên trong chúng ta, khi mà lời ăn tiếng nói của chúng ta lẽ ra phải chan chứa tình yêu của Đức Kitô.

Các lãnh đạo Kitô giáo bị đòi buộc tiêu chuẩn cao hơn

“Thưa anh em, đừng có nhiều người trong anh em ham làm thầy thiên hạ, vì anh em biết rằng chúng ta sẽ bị xét xử nghiêm khắc hơn. Thật vậy, tất cả chúng ta thường hay vấp ngã” (Gc 3,1-2).

Vai trò lãnh đạo đi cùng với một trách nhiệm nặng nề: sự đánh giá tập thể của những người bạn lãnh đạo. Mọi người đều mắc sai lầm và thi thoảng cũng nói sai gì đó. Nhưng khi một người có tầm ảnh hưởng phạm phải, những sai lỗi ấy sẽ ảnh hưởng đến nhiều người hơn.

Trong khi mỗi tín hữu đều là đại diện của Đức Kitô, những người lãnh đạo Kitô giáo được kêu gọi hướng dẫn, dạy dỗ và dẫn dắt dân Thiên Chúa bước theo Đức Kitô ngày thêm khăng khít. Mọi hành động họ làm, mọi lời họ nói đều được soi xét dưới ánh sáng của trách nhiệm kể trên.

Thánh Giacôbê vẽ nên một bức tranh đáng lo ngại về việc miệng lưỡi chúng ta thực quá đỗi nguy hiểm. Sau khi đọc chương 3 thư Giacôbê, có lẽ bạn cảm thấy tốt hơn là chưa từng đọc nó. Mặc dù thánh Giacôbê không đi xa đến mức như thế, nhưng ngài cảnh tỉnh chúng ta để hướng đến việc nói ít hơn. “Anh em thân mến của tôi, anh em nên biết rằng: mỗi người phải mau nghe, đừng vội nói, và khoan giận…” (Gc 1,19).

Quan điểm của thánh Giacôbê không phải là chúng ta đừng bao giờ mở miệng. Ngài muốn chúng ta hiểu rằng chúng ta cần cẩn trọng về thời điểm, lý do và cách thức mà chúng ta sử dụng lời ăn tiếng nói. Bởi vì càng nói nhiều trong khi đáng lẽ cần lắng nghe, chúng ta càng có khả năng nói ra những điều vô ích – hay thậm chí những điều có tính phá hủy.

Grêgôriô Võ Trần Nhựt
Chuyển ngữ từ: zondervanacademic.com (12.03.2019)

Bí tích của lòng thương xót

Dục vọng – Sự nghiêng chiều về tội lỗi của chúng ta

Một thợ sửa xe giải thích với tài xế đang thất vọng vì xe hư rằng: Đó là do các bánh xe ô tô của anh đang bị lệch tâm.

Anh thợ ấy nói với tài xế: có lẽ anh vừa lái xe vấp ổ gà hoặc va vào lề đường, và điều đó có thể làm cho những bánh xe không thẳng hàng. Mọi tài xế đều biết rằng sẽ rất mệt để giữ cho xe chạy thẳng trên đường cao tốc với một chiếc xe liên tục đi lệch khỏi tâm, mất cân bằng. Nếu không có sự tập trung và điều chỉnh tay lái liên tục, chiếc xe có xu hướng bị trôi khỏi làn đường. Người thợ sửa xe cho tài xế biết: “một ổ gà lớn có thể gây ra điều này, và sau đó, chiếc xe gần như không thể đi thẳng nếu không có sự chỉnh lái liên tục.”

Trong trường hợp này, điều xảy ra với một chiếc ô tô cũng đúng với tâm hồn con người.

Các thần học gia đã có nhiều nỗ lực trong việc giải thích khuynh hướng đi lệch tâm của con người: đó là một tội rất lớn – tội của nguyên tổ trong vườn địa đàng – và nó khiến con người gần như không thể tiến thẳng về phía trước nếu không điều chỉnh liên tục. Hãy nhớ rằng từ ngữ để chỉ tội lỗi trong Tân Ước là hamartia, một từ gốc trong Hy ngữ với nghĩa đen là lạc mất dấu hoặc đi lệch hướng, chúng ta có thể nói rằng sau tội nguyên tổ, con người hướng chiều về tội lỗi và gần như không thể tiếp tục “đi thẳng và đúng đắn”.

Các thần học gia gọi sự hướng chiều về tội lỗi ở trên là “dục vọng”. Từ ngữ này được định nghĩa như một khao khát mạnh mẽ, một khuynh hướng hoặc một sự thu hút, thường được trỗi dậy từ những ham muốn tình dục hoặc khoái cảm thể xác. Theo cách nói của luân lý, đây là một khuynh hướng đi chệch hướng.

Dục vọng được hiểu như một hậu quả của tội nguyên tổ, nó vẫn tồn tại ngay cả khi được lãnh nhận bí tích Rửa tội. Phép rửa tẩy xóa chúng ta khỏi tội nguyên tổ, nhưng dục vọng vẫn còn như một hậu quả của nó còn sót lại. Sách giáo lý Hội thánh Công giáo dạy rằng “một số hậu quả tạm thời của tội vẫn còn tồn tại nơi người đã chịu Phép Rửa, như đau khổ, bệnh tật, sự chết, hoặc những mỏng dòn trong cuộc sống như tính tình yếu đuối, v.v…, hoặc cả sự hướng chiều về tội mà Truyền thống gọi là dục vọng (concupiscentia)” hay nói cách ẩn dụ đó là “bùi nhùi nhóm lửa của tội” (fomes peccati) (Số 1264).

Thêm một phép ẩn dụ khác, nghiên cứu y khoa cảnh báo rằng việc bị cháy nắng nghiêm trọng lúc tuổi trẻ sẽ khiến một người dễ bị ung thư da hơn trong suốt cuộc đời. Việc bị cháy nắng đó có thể được chữa trị mau chóng, nhưng những ảnh hưởng của nó kéo dài suốt cả cuộc đời, đồng thời gia tăng khả năng bị ung thư. Sự phòng ngừa cần phải được thực hiện để bảo vệ làn da khỏi những tác động tiêu cực của bức xạ mặt trời, vì da dễ bị tổn thương hơn sau khi bị cháy nắng nghiêm trọng.

Tội nguyên tổ

Tội nguyên tổ – tội lưu truyền qua các thể hệ của loài người – khiến cho nguyên tổ của chúng ta bị xa lìa khỏi thiên đàng và kèm với đó là tất cả hệ quả của bản tính phải chết: sự đau đớn, bệnh tật, đau khổ, lão hoá, cái chết và mục rữa.

Tội tổ tông gây ra rạn nứt, hoặc gãy đổ trong sự hài hoà giữa thân xác và tâm hồn, điều vốn là một phần nơi công cuộc tạo dựng loài người của Thiên Chúa. Trong sự thánh thiện nguyên thuỷ của ông bà tổ tông, đã có một sự hài hoà trọn hảo: sự hài hoà với Thiên Chúa, với thế giới xung quanh và với chính mình. Quyết định tách ra khỏi thánh ý Chúa đồng nghĩa với việc phá huỷ sự hài hoà trong tạo dựng và sự căng thẳng xuất hiện từ đó.

11 chương đầu tiên của sách Sáng Thế cho thấy sự gia tăng căng thẳng và bất hoà: bắt đầu bằng sự hài hoà tuyệt đối của vườn địa đàng, tiếp đến xuất hiện tội nguyên tổ, sau đó là tội lỗi của anh em chống lại nhau và kết thúc bằng công trình tháp Babel – một mốc điểm trong lịch sử nhân loại nơi mà con người không còn hiểu được nhau.

Trong sự thánh thiện nguyên thuỷ của bản chất con người, có một sự hài hoà trọn hảo giữa thân xác và tâm hồn. Vì sự chết thâm nhập vào thế gian do hậu quả của tội, nên việc linh hồn bị tách khỏi thể xác khi chết là hậu quả của tội nguyên tổ. Chúng ta tuyên xưng niềm tin của chúng ta vào sự phục sinh của thân xác, vào lúc đó thân xác và linh hồn sẽ được phục hồi trong tình trạng hài hoà tuyệt hảo vốn tồn tại trước khi có tội tổ tông. Dục vọng là một triệu chứng của sự không hài hoà giữa thân xác và linh hồn, vì thân xác và những thèm muốn (hoặc khao khát) của nó muốn kéo chúng ta theo một hướng nào đó, trong khi linh hồn thì muốn bám vào những điều cao trọng nơi Thiên Chúa và ân sủng. Trên thiên đàng, sự hoà hợp giữa thân xác và linh hồn, cũng như sự hoà hợp với Thiên Chúa và vạn vật xung quanh chúng ta sẽ được phục hồi. Tội lỗi sẽ không còn nữa.

Bí tích Thánh Tẩy rửa sạch chúng ta khỏi tội nguyên tổ, nhưng vẫn còn đó những hệ quả của nó. Một trong số đó là khuynh hướng bẩm sinh dễ bị yếu đuối trước cám dỗ, nghiêng chiều về tội lỗi, hướng về các khao khát mà không làm vinh danh ân sủng của Thiên Chúa.

Công đồng Trentô (1545-1563) hướng dẫn rằng dục vọng “bước ra từ tội lỗi và đem lại tội lỗi”. Tuy vậy, dục vọng tự bản chất không phải là tội lỗi. Nó khiến chúng ta yếu đuối trước tội lỗi, nhưng sự nhạy cảm trước cám dỗ không phải là tội. Cách thức chúng ta đáp trả chước cám dỗ sẽ quyết định tính đúng đắn (công phúc) hoặc sai trái (tức tội lỗi). Với sự lưu tâm liên lỷ, hoặc đúng hơn là với việc đón nhận ân sủng đong đầy cách triền miên của Thiên Chúa, con người có thể không bị ảnh hưởng bởi khuynh hướng sa ngã này.

Một tài xế luôn chú tâm vào con đường phía trước có thể liên tục điều chỉnh độ lệch ở phần đầu xe, giữ cho chiếc xe di chuyển theo hướng mình muốn. Thật vậy, công đồng Trentô cân nhắc rằng dục vọng “không thể làm hại những ai không ưng thuận nhưng kiên quyết kháng cự lại nó bằng ân sủng của Thiên Chúa” (Giáo lý, số 1264). Đó là ân sủng dự phòng, nó đi trước suy nghĩ và hành động của chúng ta, nó luôn đợi chờ để giúp chúng ta khi chúng ta bị cám dỗ đi lệch hướng bởi dục vọng. Bằng cách tận dụng ân sủng này của Thiên Chúa, chúng ta có thể kháng cự được hướng chiều tội lỗi và thay vào đó là việc kiên trì ở lại trong đường lối luân lý đúng đắn.

Chúng ta đáp trả như thế nào?

Có câu chuyện kể về một linh mục hỏi người đàn ông trong toà giải tội, “Con à, con có mời gọi các tư tưởng tội lỗi không?” Hối nhân mau chóng trả lời, “Không, chúng mời gọi con, thưa cha.” Chính dục vọng khiến cho tâm trí chúng ta dễ bị tổn thương bởi các tư tưởng hướng chúng ta về phía tội lỗi và về các hành vi phạm tội, thế nhưng dục vọng cũng như các tư tưởng đó đều không phải là tội lỗi tự bản chất. Tính luân lý được quyết định bởi hành động đáp trả của chúng ta: việc nài xin ân sủng của Thiên Chúa để giúp chúng ta quay lưng lại với suy nghĩ tội lỗi là công phúc, ngược lại, việc không kháng cự và đầu hàng trước những hành động vô luân hoặc bừa bãi là sự xác định của tội lỗi. Dục vọng làm suy đồi tâm trí đến mức khiến chúng ta bị cám dỗ kết luận rằng ngoài Thiên Chúa ra thì vẫn có nhiều điều có thể đem đến sự thỏa mãn tối hậu.

Thánh Tôma Aquinô hướng dẫn cách minh nhiên rằng dục vọng là hệ quả của tội tổ tông. Một khi con người đưa ra quyết định tách biệt khỏi ý Chúa, sự hoà hợp trong bản chất nhân loại cũng bị mất đi. Khi đó, các khao khát và thèm muốn không còn hoà hợp với trí tuệ hoặc lý trí, và cả hai – khao khát và lý trí – cùng đấu tranh chống lại nhau.

Thánh Phaolô đã nắm được điều này và mô tả nó trong thư gửi tín hữu Rôma rằng: “Tôi lại thấy một luật khác: luật này chiến đấu chống lại luật của lý trí và giam hãm tôi trong luật của tội là luật vẫn nằm sẵn trong các chi thể tôi” (7:23). Thế nên, thánh nhân có thể viết rằng, “Sự thiện tôi muốn thì tôi không làm, nhưng sự ác tôi không muốn, tôi lại cứ làm” (Rm 7:19). Thậm chí Chúa Giêsu từng nhận thấy dục vọng trong hành động của con người, khi Người nói, “Vì tinh thần thì hăng say, nhưng thể xác lại yếu hèn.” (Mt 26:41; xem thêm Mc 14:38).

Các tiên tri trong Cựu Ước cũng hiểu tình trạng giằng xé nội tâm này. Tiên tri Giêrêmia đã đưa ra một câu hỏi sắc lẻm, “Không gì nham hiểm và bất trị như lòng người, ai dò thấu được?” Vị tiên tri ấy đã hiểu được bản chất con người và thường xuyên đề cập đến sự chai cứng của những tâm hồn tội lỗi (xem 3:17 và những đoạn khác), “tư tưởng tội lỗi” (4:14, RSV: Revised Standard Version of the Bible – Bản Kinh thánh sửa lại chuẩn), cũng như “trái tim chai cứng và bội phản” của nhân loại (5:23, RSV).

Các thánh vịnh của vua Đavít cũng đưa ra lời than oán cho các tội đã phạm cũng như một sự lãnh ngộ thấu suốt trong sự phân đôi giữa tính yếu đuối và ân sủng, ham muốn xác thịt và khát khao thánh thiện. “Tội ác thì thào trong thâm tâm kẻ dữ; hắn không thấy cần phải kính sợ Chúa Trời” (Tv 36:2). Trong tiếng than van dành cho lòng thương xót Chúa, vịnh gia nhận biết các khao khát trong cuộc chiến bên trong mình, và hiểu rằng: “Từ thuở bé, con khổ đã nhiều và luôn ngắc ngoải, Chúa làm con kinh hãi, con hoá ra thẫn thờ. ” (Tv 88:16).

Luôn đi đúng hướng

Từ những suy tư sớm nhất (sách Sáng Thế) về cuộc sống trong mối tương quan với Thiên Chúa, đến những suy tư ngày nay, sự giằng co giữa cái thiện và cái ác đã luôn được thấy rõ. Dù được trình bày như một sự đấu tranh giữa sống và chết trong thánh vịnh, hoặc một cuộc đối thoại vui nhộn giữa một bên vai là thiên thần và bên còn lại là ác quỷ, chúng ta hoàn toàn có thể hiểu được rằng chúng ta đều có kinh nghiệm về dục vọng trong đời sống thường ngày.

Bạn có nhận thấy rằng cám dỗ ăn thịt dường như mạnh mẽ hơn vào ngày thứ Sáu trong mùa Chay?

Đó là lúc dục vọng đang làm việc của nó, thân xác đang chiến đấu chống lại linh hồn, mỗi bên đang giằng co về một hướng khác nhau. Bất kể chúng ta chào đón tư tưởng tội lỗi hoặc những tư tưởng đó chào đón chúng ta, thì dục vọng cũng luôn hoạt động: ham muốn xác thịt không bao giờ hoà hợp với khát khao của tâm hồn.

Khi chúng ta không thể thắng được dục vọng trong đời sống, thì chúng ta hãy để đời sống của chúng ta mở ra với ân sủng của Thiên Chúa, điều luôn mang đến sức mạnh để kháng cự lại những yếu đuối nơi bản chất sa ngã của chúng ta.

Mặc dù sự lựa chọn của nguyên tổ là “vứt bỏ cái ách là thánh ý Chúa”, như thánh Tôma Aquinô đã mô tả, thì chúng ta ngày nay có thể chọn mang lấy cho mình cái ách êm ái và gánh nhẹ nhàng của Chúa (xem Mt 11:30). Ân sủng của Chúa luôn đi trước và tiên liệu cho những yếu đuối của chúng ta – ơn dự phòng là của chúng ta nếu chúng ta mở ra đón nhận nó khi dục vọng lôi kéo chúng ta ra khỏi hướng đi.

Đường cao tốc hiện đại giúp người lái xe đi đúng hướng nhờ những vạch kẻ và dải âm thanh cảnh báo khi người lái xe rẽ ra khỏi làn đường. Trong đời sống luân lý, ơn dự phòng và lý trí tự do của chúng ta sẽ có chức năng tương tự, giúp chúng ta nhận ra mình vẫn đang làm điều đúng đắn và nếu chúng ta rẽ ra khỏi hướng đi thì tiếng kêu từ lương tâm sẽ nhẹ nhàng hối thúc chúng ta quay về.

Đức ông William King
Giáo phận Harrisburg

Quang Sáng

Chuyển ngữ từ: simplycatholic.com

https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/duc-vong-su-nghieng-chieu-ve-toi-loi-cua-chung-ta-50318

Ăn chay như Chúa muốn